“คุณหมอคะ แม่สังเกตว่าลูกนั่งนิ่งไม่ค่อยได้เลยค่ะ ชอบวิ่งไปวิ่งมา ทำอะไรแป๊บเดียวก็เบื่อ แล้วก็ลุกหนี…หนูแอบคิดในใจหลายครั้งว่า ‘หรือว่าลูกของแม่จะสมาธิสั้น?’”
คำถามนี้เป็นคำถามที่หมอมักจะได้ยินอยู่บ่อย ๆ ในห้องตรวจ
และเป็นคำถามที่พ่อแม่จำนวนมากแอบเก็บไว้ในใจ…ไม่กล้าถามใครตรง ๆ เพราะกลัวว่าจะคิดมากไปเอง
แต่คุณพ่อคุณแม่คะ “ความกังวล” ที่มีอยู่ในใจนั้น สำคัญมากค่ะ เพราะบางครั้ง…มันคือสัญญาณแรกเริ่มที่บอกว่า ลูกเราอาจต้องการความเข้าใจและการช่วยเหลือบางอย่าง
สมาธิสั้นคืออะไร?
สมาธิสั้น หรือ ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) เป็นภาวะที่เด็กมีปัญหาเรื่อง สมาธิสั้น, หุนหันพลันแล่น และ/หรือ อยู่ไม่นิ่ง เกินกว่าที่เหมาะสมกับวัย
เด็กที่เป็นสมาธิสั้นจริงๆ ไม่ใช่แค่ซน หรือขี้เบื่อธรรมดา แต่จะมีปัญหาเรื้อรังอย่างต่อเนื่อง จนกระทบกับการเรียน พฤติกรรม และความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง
แล้วแบบไหนถึงเรียกว่าสงสัยว่า “สมาธิสั้น“?
สังเกตได้จากพฤติกรรมที่เกิดขึ้นบ่อย ๆ ในหลายสถานการณ์ เช่น
- ฟังไม่จบประโยคก็ลุกหนี
- ทำของหายบ่อย ลืมง่าย
- นั่งนิ่งในห้องเรียนไม่ได้
- พูดแทรกตลอด ไม่รอฟังคนอื่นพูด
- เปลี่ยนกิจกรรมบ่อย ไม่จดจ่อ
- มีปัญหากับเพื่อนหรือครู เพราะควบคุมตัวเองไม่ได้
ถ้าพฤติกรรมเหล่านี้เกิดขึ้น ต่อเนื่องนานเกิน 6 เดือน และ เริ่มกระทบกับชีวิตประจำวันของลูก นั่นอาจเป็นเหตุผลสำคัญที่เราควรพาลูกมาพบแพทย์ค่ะ
อย่าเพิ่งรีบติด “ป้าย” ให้ลูก
เด็กบางคนอาจดูซน ไม่มีสมาธิในบางช่วงวัย หรือในบางสถานการณ์ที่ส่งผลต่ออารมณ์ เช่น หิว เหนื่อย เครียด หรือขาดแรงกระตุ้น แต่ไม่ได้แปลว่าเขาเป็นสมาธิสั้นค่ะ
การประเมินต้องดูอย่างรอบด้าน ทั้งจากพ่อแม่ ครู การสังเกตพฤติกรรมในบริบทต่าง ๆ รวมถึงใช้แบบประเมินมาตรฐาน
ทำไมต้องรีบรู้ให้เร็ว?
เพราะเด็กที่สมาธิสั้น หากไม่ได้รับการช่วยเหลือ อาจ
- พัฒนาไปเป็นปัญหาด้านอารมณ์และพฤติกรรม
- มีปัญหาการเรียนสะสมเรื้อรัง
- เสี่ยงต่อการถูกตำหนิ ตีตรา จนเกิดภาพลบต่อตัวเอง
ในทางกลับกัน เด็กที่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม จะสามารถเติบโตได้อย่างมีศักยภาพ และพัฒนาทักษะด้านต่าง ๆ ได้ดี
คำถามในใจของคุณพ่อคุณแม่ว่า “ลูกของแม่จะสมาธิสั้นไหม?” ไม่ใช่คำถามที่น่ากลัวค่ะ
แต่เป็นคำถามที่แสดงถึงความรัก ความห่วงใย และความกล้าหาญของพ่อแม่ ที่อยากเข้าใจและช่วยเหลือลูกอย่างถูกทาง
หากคุณมีข้อสงสัย…อย่าเก็บไว้คนเดียวลองพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญหรือจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่นนะคะ
เพื่อที่เราจะได้ “เข้าใจ” ลูก มากกว่า “ตัดสิน” ลูก และช่วยให้เขาเติบโตอย่างงดงามตามแบบของเขาเองค่ะ
เขียนโดย พญ.สิริน ปุญญโชติ
จิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น
